Bhí an polaiteoir seo ina bhall de Bhord na Gaeilge ar feadh i bhfad agus b’fhéidir gur mhinice é ná aon bhall eile d’Fhianna Fáil mar urlabhraí ag an bpáirtí i gcláir Ghaeilge RTÉ ó 1973 ar aghaidh. Tá cuntais air in The Magill Book of Irish Politics, 1981 agus in Irish Times 19 Eanáir 2002. I bhFionnghlas, Co. Bhaile Átha Cliath, a rugadh é ar 25 Nollaig 1924. B’as Co. Mhaigh Eo dá athair James, fear a ghlac páirt i gCogadh na Saoirse agus a bhuaigh suíochán i gContae Bhaile Átha Cliath do Pháirtí an Lucht Oibre in olltoghchán 1943 agus a bhí ina Sheanadóir tar éis olltoghchán 1944. Ba í Ellen Grimes a mháthair agus bhí cúigear deirfiúracha aige agus beirt deartháireacha. Tar éis scolaíochta i Scoil Náisiúnta Naomh Bríd, Fionnghlas, agus i Scoil Naomh Uinsionn, Glas Naíon, chaith Jim 12 bliain ag obair sa Roinn Talmhaíochta. D’imir sé peil do Chontae Bhaile Átha Cliath agus bhí ina bhall d’fhoireann a bhain Craobhchomórtas Sóisearach na hÉireann. Bhí sé tugtha don aisteoireacht agus chuir isteach ar phost in Amharclann na Mainistreach. Tar éis dó BA a fháil sa stair, san eacnamaíocht agus sa Bhéarla, de thoradh léachtanna oíche sa Choláiste Ollscoile, agus tar éis dó staidéar a dhéanamh ar an nGaeilge, fuair sé post mar mhúinteoir drámaíochta faoi Choiste Gairmoideachais Chontae Bhaile Átha Cliath. I 1962 ceapadh é ina phríomhoide ar Cheardscoil Bhaile Bhlainséir. Toghadh é ina bhall de Chomhairle Chathair Bhaile Átha Cliath i 1967 agus ina theachta Dála i mBaile Átha Cliath Thiar Thuaidh i 1969. Bhí sé ina urlabhraí ag Fianna Fáil i dtaobh gnóthaí Gaeltachta ar feadh 1973-77. I 1977 ceapadh é ina aire sóisearach sa Roinn Oideachais. Vótáil sé do Sheoirse Colley [q.v.] i gcomórtas ceannaireachta Fhianna Fáil i 1979 ach d’fhan dílis do Chathal Ó hEochaidh ina dhiaidh sin. Ceapadh é ina Chathaoirleach ar an bPáirtí Parlaiminteach i 1982 agus ina Leas-Cheann Comhairle sa Dáil i 1987. ‘As a leas-Cheann Comhairle for two terms in the Dáil he had little tolerance for parliamentary antics from any side. When in the chair, he ruled the chamber like a classroom and ignored grumbles from his party colleagues as well as opponents. But his courtesy and wit were appreciated and made him a popular figure outside his official duties’ (Irish Times). Bhí ráite aige nach seasfadh sé in olltoghchán 1992 ach sheas agus chaill a shuíochán. Bhí sé pósta ar Cathleen Byrne agus bhí beirt mhac agus beirt iníonacha acu. D’éag sé 17 Eanáir 2002.

Tá tuilleadh eolais faoin mbeatha seo ar fáil ar shuíomh gréasáin Dictionary of Irish Biography anseo.

Diarmuid Breathnach

Máire Ní Mhurchú